De Lancaster (PA474 HW-R) is een van de laatste vliegtuigen (enige in de UK) die nog vliegt.

 

door Kees Bakker

Dronten – Op 6 juni 1944, morgen 69 jaar geleden, startte de bevrijding van Europa van de Duitse bezetting. Tien jaar geleden begon Drontenaar Fred Vogels een site over deze grote militaire operatie, ‘operatie Overlord’. De site groeide elk jaar groter, en volgt minutieus de bewegingen van de geallieerden en hun strijd tegen de Duitsers. Op dit moment zijn er ruim 13 duizend korte beschrijvingen van deze gebeurtenissen verdeeld over bijna 800 categorieën. De site ‘Back to Normandy’ krijgt veel bezoek en waardering.

‘Het begon met een bezoek aan de stranden in Normandië, waar de amfibievoertuigen van de geallieerden landden. Mijn broer was daar vaker geweest, maar voor mij was dat in 2002 de eerste keer. Ik was enorm onder de indruk. Dat strand is eigenlijk een museum van 100 kilometer langs de kust.’ Vogels schoot films van het bezoek en begon daar thuis muziek bij te schrijven. Dat was het begin van de site.

De fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog bestond al langer. ‘Ik heb veel familie die in de Jappenkampen heeft gezeten en voor de Arbeitseinsatz werd ingezet. Dat heeft een gigantische indruk gemaakt. Mijn eigen vader moest in Duitsland werken. Hij heeft daar verschrikkelijke dingen meegemaakt. Hij moest bijvoorbeeld verplicht lijken ruimen na bombardementen. Nee, hij praatte daar niet makkelijk over. Hij heeft me ooit het verhaal verteld dat hij in een schuilkelder, waar iedereen was gestikt door zuurstofgebrek, één overlevende vond. Hij moest over de lijken heen stappen om hem er uit te halen. Uiteindelijk is die man alsnog overleden. Het zijn verschrikkelijke verhalen.’

De familie van beide kanten heeft gewerkt aan de Birmaspoorweg. Sommigen hebben het ternauwernood overleefd. Met een oom heb ik er wel eens een gesprek over gevoerd, ook over het geloof: ‘God bestaat niet. Een God zou dit nooit toegestaan hebben,’ zei hij. Een andere oom die ook in een Jappenkamp heeft gezeten, heeft daar nooit over kunnen praten, maar tekende er wel prachtige etsen over het kampleven.’

Al die verhalen zorgden voor de inspiratie van wat inmiddels een klein levenswerk is geworden: een site over de geallieerde invasie in Normandië. ‘Die site is een soort van metafoor geworden voor onze vrijheid. Het was het kantelpunt in de hedendaagse geschiedenis, het moment dat onze vrijheid is begonnen.’ De site is een interactieve database, die de geallieerde troepen volgt vanaf het moment van de landing op het strand of de dropping vanuit de lucht op de tocht door bezet Europa, in de periode van 6 juni 1944 tot 8 mei 1945.

‘Het is ooit uit fascinatie begonnen, maar is steeds groter gegroeid. Er is me nu gevraagd een boek te schrijven over dit onderwerp. Ja, ik overweeg dat nog,’ zegt Vogels,

De site wordt veel bezocht en oogst veel waardering, vanuit de hele wereld. ‘De meeste reacties komen uit Amerika, Nederland en Engeland’ Van mensen met dezelfde fascinatie als Vogels tot mensen die op zoek zijn naar de voetsporen van hun vader, die betrokken was bij de invasie. ‘Heel veel mensen zijn op zoek naar informatie. Er zijn ook heel veel clubs die zich daarmee bezighouden. Op de site probeer in dat allemaal in kaart te brengen.’ Vogels heeft meer dan 5000 vliegtuigwrakken in kaart gebracht volgens een lijst van defensie en vertaald in het Engels waardoor het voor het buitenland toegankelijk is geworden. ‘Zo is er het verhaal van een Poolse meneer in Londen, wiens vader piloot was. Het vliegtuig met de broer van zijn vader is in Europa neergestort, maar hij wist nooit waar. Nu kon hij dat thuisbrengen. Dat is toch bijzonder. De zus van de broers leefde nog en hoorde op 90-jarige leeftijd toch nog waar haar broer was gebleven.

Vogels verwacht er nog “twintig jaar” werk aan te hebben voor alles in kaart is gebracht. ‘Tenzij ik hulp krijg, van mensen die dit leuke monnikenwerk ook willen doen. Want dat is het wel: ik moet nog zo’n 50.000 tot 100.000 pagina’s verwerken in de site. En dan nog komen er steeds nieuwe bronnen. Het blijft actueel.’ Er is ook een app voor iPhone, iPad en Androïd, gekoppeld aan de site. ‘Zodat je, als je ergens in Noord West Europa bent je kunt zien wat daar in die omgeving gebeurd is, en wanneer.’ Het is gratis te downloaden. Iedereen kan nu zien hoe de bevrijding aan hen is voorbijgetrokken